Yazı Başlıkları
Karaciğer enzimleri neden yükselir?
Yüksek karaciğer enzimleri, karaciğerdeki hücrelere iltihap veya hasar olduğunu gösterebilir. Şişkin veya yaralı karaciğer hücreleri, karaciğer enzimleri de dahil olmak üzere normal kimyasal miktarların üstünde kan dolaşımına sızar ve kan testlerinde karaciğer enzimlerinin yükselmesine neden olabilir.
En sık yükselen karaciğer enzimleri şöyledir:
- Alanin transaminaz (ALT)
- Aspartat transaminaz (AST)
- Alkali fosfataz (ALP)
- Gama-glutamil transpeptidaz (GGT)
Yükseltilmiş karaciğer enzimleri rutin kan testi sırasında keşfedilebilir. Çoğu durumda karaciğer enzim seviyeleri hafif ve geçici olarak yükselir. Çoğu zaman, yükselmiş karaciğer enzimleri kronik, ciddi bir karaciğer sorununu işaret etmez.
Yükselmiş Karaciğer Enzimleri Sebepleri
Birçok hastalık ve durum karaciğer enzimlerinin yükselmesine katkıda bulunur. Doktorunuz, yüksek karaciğer enzimlerinin spesifik nedenini, ilaçlarınızı, belirtilerinizi ve belirtilerinizi ve bazı durumlarda diğer testleri ve prosedürleri gözden geçirerek belirler.
Karaciğer Enzim Seviyelerini Yükselten En Yaygın 10 Neden
Yüksek karaciğer enzimleri, iltihaplanma ya da karaciğer hücrelerinde hasarın belirleyicisidir. Şişkin veya yaralı karaciğer hücreleri karaciğer enzimlerinde alanin transaminaz (ALT) ve aspartat transaminaz (AST) ‘nin kan dolaşımına sızmasına neden olur.
ALT ve AST’nin hafif yükselmesi, rutin kan çalışması sırasında herhangi bir belirti göstermeyen bireylerde sıklıkla keşfedilir. Genel olarak ALT için normal aralıklar litrede 7 ila 56 birim, AST için normal aralıklar litrede 10 ila 40 birimdir.
Her iki karaciğer enziminin hafif yükselmesi normal aralığın 2-3 katı daha yüksektir.
1. Alkolden bağımsız karaciğer yağlanması
Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD), az miktarda alkol tüketen ya da hiç içmeyen kişilerin karaciğerindeki anormal birikimi ifade etmek için kullanılan teşhistir. Hastalık yaygındır ve tanı konan bireylerin çoğunda belirti veya semptom görülmez ve komplikasyon yoktur. Karaciğer enzimlerinin yükselmesinin en yaygın nedeni budur. NAFLD’nin gelişimi için risk faktörleri obezite ve tip 2 diyabettir.
Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığının iki şekli vardır: hepatik steatoz ve alkolsüz steatohepatit. Doktorlar, hastalığın teşhisi sırasında karaciğere ait ağırlığın% 5 ila 10’unun fazla yağlı olmasını beklemektedirler. NAFLD için standart bir tedavi mevcut değildir. Vurgu, KAFKD ile sık rastlanan risk faktörlerinin katkısını en aza indirmektir. NAFLD geliştirme ihtimalini azaltmak için obez ve sıkı tip 2 diyabet kontrolü önerilirse kilo kaybı.
2. Alkolik Karaciğer Hastalığı
Alkolik karaciğer hastalığı (ALD), alkol bağımlılığının bir sonucu olarak karaciğere zarar vermektir. Asetaldehit alkolün parçalanmasıyla üretilen toksik bir kimyasaltır. Tüm bilim adamları, asetaldehidin karaciğere zarar verdiğini kabul ediyor. Hastalık yıllarca şiddetli içilmekten sonra ortaya çıkıyor, fakat bütün ağır suluklar alkolik karaciğer hastalığını geliştirmiyor. Alınan alkol miktarı ALD’nin gelişimi için en önemli risk faktörüdür.
Alkolik karaciğer hastalığının üç şekli vardır: yağlı karaciğer, alkolik hepatit ve siroz. Yağlı karaciğer genellikle alkol tüketiminden kaçınılmalıdır. Alkolik hepatit, uzun bir süre alkol tüketimi ile gelişir. Siroz, normal karaciğer dokusunun ilerleyici olarak skar dokusu ile değiştirilmesini içerir. Yara dokusunun yükü arttıkça karaciğerin fonksiyonu azalır. Alkol kullanımından kaçınma, alkolik karaciğer hastalığı olan bireylerin tedavisinde en önemli faktördür.
3. İlaçla İlişkili Karaciğer Yaralanması
Birçok ilaç karaciğer hasarı ve karaciğer enzimlerinin yükselmesi ile ilişkilendirilmiştir. İlaçla ilişkili karaciğer hasarının en yaygın nedeni tezgah üstü ağrı kesici asetaminofen (Tylenol). Aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin) ve naproksen (Aleve) de dahil olmak üzere diğer ağrı kesiciler karaciğer hasarına neden olabilir. Antibiyotikler, ilaca bağlı karaciğer hasarına neden olabilir. Hastalığın gelişiminde en sık rastlanan antibiyotik amoksisilin / klavulanik asittir (Augmentin). İlaçla ilişkili karaciğer hasarına neden olan diğer antibiyotikler arasında sülfa ajanlar ve izoniazid (INH) bulunur.
Akut karaciğer yetmezliğinin en yaygın sebebi ilaçla ilişkili karaciğer hasarıdır. İlaçla ilişkili karaciğer hasarının iki biçimi vardır: öngörülebilir ve kendine has (öngörülemeyen). Öngörülebilir karaciğer hasarı doza bağımlıdır. Diğer bir deyişle, alınan yem dozu ne kadar yüksek olursa, karaciğer tarafından daha fazla hasar oluşur. Tersine karaciğer hasarı önceden tahmin edilemez. İlaç ilişkili karaciğer hasarı, onaylanmış bir reçeteli ilaç tedavisinin piyasadan çekilmesinin en yaygın nedenidir.
4. Viral Hepatit
Viral hepatit bir virüs nedeniyle karaciğer iltihaplarını tanımlar. Birleşik Devletlerde viral hepatit, hepatit A virüsü (HAV), hepatit B virüsü (HBV) ve hepatit C virüsü (HCV) ile ilişkilendirilir. Kronik hepatit olan bireyler, hem siroz hem de karaciğer kanseri gelişmek üzere artmaktadır.
Viral hepatitin tedavisi değişir. Akut hepatit A, B ve C’nin tedavisi için hiçbir antiviral tedavi mevcut değildir. Sonuç olarak, tedavi esas olarak destekleyici niteliktedir. Aşılama yoluyla hepatit B virüsü ile enfeksiyonu önlemek için kapsamlı bir çaba var. Hepatit B veya C ile oluşan kronik enfeksiyon, interferon ve ribavirin ile tedavi edilebilir. Son zamanlarda, markalı reçeteli ilaç Harvoni, kronik hepatit C tedavisi için getirildi ve tedavi oranlarının yüzde 96’sının olduğu bildirildi.
5. Hemokromatoz
Hemokromatoz demir metabolizmasının kalıtsal bir bozukluğudur. Aşırı aşırı demir yükünün en yaygın nedeni budur. Aşırı demir karaciğere konabilir. Demirin karaciğerde anormal birikimi hasara neden olur. Sonuç olarak karaciğer enzim düzeyleri yükselmeye başlar, özellikle AST ve ALT. Üç tip hemakromatoz, birincil hemokromatoz olup, kalıtsal hemokromatoz olarak da bilinir; sekonder hemokromatoz; ve neonatal hemokromatozis.
Hemokromatozun tedavisinde anahtar, demirin geri döndürülemez organ hasarına neden olmadan önce alınmasıdır. Primer hemokromatoz için önerilen tek tedavi, düzenli olarak flebotomi veya kan alınması yoluyla kan alınması planlanmaktadır. Deferoksamin gibi demir şelasyon ajanları düzenli flebotomiye aday olmayan bireyler için bir alternatiftir. Şelasyon ajanları fazla demir kanı bağlar. Hemokromatozun komplikasyonları arasında siroz (karaciğerin aşırı skarlasması) ve karaciğer kanseri sayılabilir.
6. Alfa-1 Antitripsin Eksikliği
Alfa-1 antitripsin eksikliği akciğer ve karaciğer hasarına neden olabilen kalıtsal bir hastalıktır. Alfa-1 antitripsin akciğerleri koruyan bir proteindir. Bu proteinin korunumunun kaybı, amfizem olarak adlandırılan akciğerlerdeki hava keselerinin tahrip edilmesine yol açar. Karaciğer alfa-1 antitripsin üretir ve protein doğru şekli değilse, aşırı seviyeler karaciğer hücrelerinde birikir ve hasara neden olur. Karaciğer hasarı, özellikle ALT ve AST gibi karaciğer enzimlerinin yükselmesine yol açar.
Alfa-1 antitripsin eksikliği, vücutta çok az alfa-1 antitripsin üretilmesi ile karakterizedir. Alfa-1 antitripsin eksikliğinin tedavisinde anahtar akciğer ve karaciğer hasarını önlemek ya da yavaşlatmaktır. Sigarayı bırakmak alfa-1 antitripsin eksikliğine bağlı amfizem tedavisi için şarttır. Önemli karaciğer hastalığı olasılığını azaltmak için hepatit A ve B’ye karşı aşılama önerilir.
7. Wilson Hastalığı
Wilson hastalığı bakır metabolizmasının nadir görülen kalıtsal bir bozukluğudur. Karaciğer, beyin, gözler ve diğer organlarda aşırı bakır birikimi ile karakterizedir. Fazla bakır seviyesi, hayatı tehdit eden organ hasarına neden olabilir. Wilson hastalığının en belirgin işareti gözdeki bakır oluşumundan kaynaklanan Kayser-Fleischer halkalarıdır. Yüzükler irisin kenarında (gözün renkli kısmı) paslı-kahverengi bir halka olarak tanımlanır.
Aşırı bakır, karaciğer hasarına neden olur ve karaciğer enzimlerinin yükselmesine, özellikle de ALT ve AST’ye neden olur. Wilson hastalığının karaciğer komplikasyonları siroz (karaciğerin skarlasması), karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanseri içerebilir. Karaciğerin bakır içeriğini analiz etmek, Wilson hastalığının teşhisinde yardımcı olabilir. Tedavinin dayanak noktası, fazla bakırı bağlayan ve kan dolaşımından uzaklaştıran kenetleme maddeleri. Wilson hastalığını tedavi etmek için kullanılan kenetleme maddelerinin örnekleri trientin (Syprine) ve d-kalpillamindir.
8. Mononükleoz
Mononükleoz veya “mono”, Epstein-Barr virüsünün yol açtığı bulaşıcı bir hastalıktır. Bu bazen “öpüşme hastalığı” olarak adlandırılır çünkü tükürük yoluyla bulaşabilir. Hastalık, gençler ve genç erişkinler arasında en yaygın olanıdır. Mononükleozun başlıca semptomları aşırı yorgunluk, ateş, boğaz ağrısı ve boyundaki şişmiş lenf düğümlerini içerir. Monospot kan testi genellikle pozitiftir ve Epstein-Barr virüsüne karşı antikorların varlığını saptayarak mononükleozu teşhis edebilir.
Mononükleoz komplikasyonları, dalağın genişlemesi ve karaciğerin iltihaplanmasını içerebilir. Karaciğer iltihabı veya hepatit, karaciğer enzimlerinin, özellikle ALT ve AST’nin yükselmesine neden olur. Mononükleozun tedavisi için spesifik bir terapi yoktur. Tedavi esas olarak destekleyicidir ve yatak istirahatı, sağlıklı beslenme ve bol miktarda sıvı içmeyi içerebilir. Mononükleozun prognozu mükemmel ve ciddi komplikasyonlar nadirdir.
9. Citomegalovirus Enfeksiyonu
Citomegalovirüs (CMV) çok yaygın bir virüstür. 40 yaşına gelen erişkinlerin çoğunda bir citomegalovirüs enfeksiyonu var. Pek çok sitomegalovirüs enfeksiyonu hiçbir belirti oluşturmaz ve bireyler maruz kaldıklarından habersizdir. Virüs, zayıflamış bir bağışıklık sistemi olan bireylerde ve gebelik sırasında hastalığa yakalanan annelerin yenidoğanlarında belirtilere neden olabilir. Sitomegalovirüs genellikle kan, tükrük, idrar, sperma ve anne sütü gibi vücut sıvılarıyla sıkı temas yoluyla yayılır.
Sitomegalovirus, su çiçeği, herpes ve mononükleoza neden olan virüslerle ilişkilidir. Virüs kronik bir enfeksiyona neden olur, ancak esasen uykuda kalır ve yeniden etkinleştirilebilir. Yenidoğanlarda ve zayıf bağışıklık sistemi olan bireylerde, sitomegalovirüs, karaciğerin veya hepatitin iltihabına neden olabilir. Hepatit, karaciğer enzimlerinin yükselmesi (ALT / AST) tarafından yansıtılan karaciğer hasarına neden olur. Antiviral ilaçlar viral çoğalmayı yavaşlatabilmesine rağmen CMV enfeksiyonu için herhangi bir tedavi yoktur.
10. Otoimmün Hepatit
Otoimmün hepatit, vücudun kendi bağışıklık sisteminin karaciğere saldırması ve karaciğer iltihaplanmasına veya hepatit ile karakterize bir hastalıktır. Vücudun bağışıklık sistemi normalde bakteri, virüs ve diğer yabancı maddelere saldırır. Kendi hücrelerine saldırması beklenmiyor. Otoimmün hepatitin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörler hastalığın gelişiminde rol oynayabilir.
Otoimmün hepatit, kronik bir durumdur ve karaciğer enzimlerinin yükselmesine (ALT / AST) neden olan karaciğer hasarına neden olabilir. Otoimmün hepatitin iki şekli vardır: tip 1 (en yaygın şekli) ve tip 2. Otoimmün hepatit tedavisinin temel dayanakları karaciğere karşı bağışıklık tepkisini bastıran ajanlardır. Prednizon gibi steroidler kullanılabilir, ancak uzun süreli steroid kullanımı diyabet, osteoporoz, yüksek tansiyon, kilo alımı ve glokom gibi komplikasyonlara neden olabilir. Semptomları iyileştirdikçe steroid dozu azalır, azathioprine (bir immünosupressif ilaç) eklenebilir.
Karaciğer enzimlerinin yükselmesinin yaygın nedenleri şunlardır:
- Tezgah üstü ağrı kesici ilaçlar, özellikle asetaminofen (Tylenol, diğerleri)
- Kolesterolü kontrol etmek için kullanılan statin ilaçları da içeren bazı reçeteli ilaçlar
- Alkol içmek
- Kalp yetmezliği
- Hepatit A
- Hepatit B
- Hepatit C
- Alkolden bağımsız karaciğer yağlanması
- Şişmanlık
Karaciğer enzimlerinin yükselmesine neden olan diğer nedenler şunları içerir:
- Alkolik hepatit (şiddetli karaciğer iltihabı aşırı alkol tüketimi nedeniyle)
- Otoimmün hepatit (otoimmün bozukluğun neden olduğu karaciğer iltihabı)
- Çölyak hastalığı (gluten kaynaklı ince bağırsak hasarı)
- Sitomegalovirüs (CMV) enfeksiyonu
- Epstein Barr Virüsü
- Hemokromatoz (vücudunuzda çok fazla demir saklanır)
- Karaciğer kanseri
- Mononükleoz (EBV)
- Polimyozit (kas güçsüzlüğüne neden olan iltihaplı hastalık)
- Sepsis (nötrofilleri üretebileceklerinden daha hızlı tüketen ezici bir kan dolaşımı enfeksiyonu)
- Tiroid rahatsızlıkları
- Zehirli hepatit (ilaçlar veya toksinler nedeniyle karaciğer iltihabı)
- Wilson hastalığı (vücudunuzda çok fazla bakır depolanır)
Ne zaman doktora gitmeliyiz?
Kan testi sonucunda karaciğer enzim düzeyleriniz yükselirse, test sonuçlarınızın ne anlama geldiğini doktorunuza sorun. Doktorunuz, yüksek karaciğer enzimlerinize neyin neden olduğunun belirlenmesi için başka test ve prosedürlerden geçmenizi öneriyor olabilir.