Yazı Başlıkları
Bazal Ganglionlar İşlevleri nelerdir? Piramidal ve Ekstrapiramidal sistem nedir, ne işe yarar?
Piramidal ve Ekstrapiramidal Sistem
Motor işlevlerin yürütülmesinde piramidal sistem dışında, ona benzer şekilde anatomik ve fizyolojik olarak tanımlanabilen ikinci bir sistemin var olduğu düşüncesiyle nöroanatominin tarihsel gelişimi esnasında tanımlanmış bir deyim (piramidal sistemin dışında kalan sistem).
Anatomik bütünlük anlamında piramidal ve ekstrapiramidal sistem iç içe geçmiştir.
Piramidal sendrom: Spastisite ve paralizi Ekstrapiramidal sendromu: İstemsiz hareketler, rijidite, bradikinezi
Ekstrapiramidal sistem dışındaki bazı bölgelerde istemsiz hareketler ortaya çıkarabilir.
Ekstrapiramidal sistemi esas olarak oluşturan yapılar bazal ganglionlardır. Beynin derinliklerinde simetrik olarak yerleşmiş çekirdek grupları
Bazal ganglia yapılarının spinal korda direkt input veya outputu yoktur. Korteksin bazı motor bölgelerinin de ekstrapiramidal sisteme katıldığı düşünülüyor.
Afferent (Çıkan) – Efferent (İnen) Yollar
Motor Yollar İnen yollar: Doğrudan yaptırıcı, uygulatıcı yollar –Kortikospinal –Kortikopontin –Kortikobulber
Geri dönen yollar: Kontrol edici ve modülatör işlev görürler. –Kortiko-bazal ganglia-talamo-kortikal yol –Kortiko-serebellar-talamo-kortikal yol Bu iki ana yol birbirine paralel ve birbirinden bağımsız olarak organizedir, kendi içlerinde de bağımsız, paralel alt devreleri vardır .
Bazal Ganglionlar Motor
Kognitif ve davranışsal işlevleri vardır. Bazal gangliayı oluşturan yapılar içinde birbirine paralel, ancak birbirinden bağımsız olarak organize olmuş devrelerdir (kortiko-subkortikal devreler). Paralel devreler içindeki bilgi akışı, bilgi alıp verdikleri bölgeler farklıdır. –İskeleto-motor, okulomotor, prefrontal ve limbik Bu devrelerin her biri serebral korteksin farklı bölgelerinden bilgi alırlar, bazal ganglia içinde farklı bağlantı yolları izledikten ve bilgi işleme tabi tutulduktan sonra sonra talamus üzerinden tekrar bilgi aldıkları bölgeye bilgi yollarlar.
Bazal Ganglionlar Nörokimyası
Bazal ganglia hücreleri birbirleriyle haberleşmek için diğer nöronlar gibi nörotransmitter ve nöromodülatörler kullanırlar. GABA (gama aminobütirik asit): Bastırıcı, inhibe edici Glutamat: Uyarıcı, eksitatör Dopamin D1 tipinde reseptörlerine bağlandığında eksitatör, D2 tipi reseptörlerine bağlandığında inhibe edici Asetilkolin: Modülatör olarak görev yapar. –Tek başına uyarıcı ya da baskılayıcı değil ancak uyarılabilirliği değiştirir Bazal ganglia hücrelerinin birçoğunda substans P, enkefalin, nöropeptid Y, somatostatin gibi nöropeptidler de bulunur .
Bazal Ganglionlar İşlevleri
Frontal korteksin büyük kısmının işleyişinin ince ayarı ve modülasyonu. iskelet-motor ve okulomotor hareketlerin kontrolü, limbik sistemin modülasyonu ve asosiyatif işlevlerin modülasyonu Hareketlerin başlatılması ve planlanması, hareket hız ve büyüklüğünün ayarlanması. öğrenilmiş motor programların (yürüme, bisiklete binme gibi) otomatik olarak uygulanması. ardı sıra veya simultan hareketlerin uygulanması, kas tonusunun ayarlanması Hareketin hız ve büyüklüğünün iskeletomotor sistemin o anki durumuna ve amacına uygun olarak istenilen sınırlar içinde kalmasını sağlar, yani ölçekler Bazal gangliayı tutan hastalıklarda ortaya çıkan belirtiler bu işlevlerin değişik ağırlık ve dağılımda bozulmasıdır.
Parkinsonizm belirtileri nedir?
Bradikinezi: Hareketlerin yavaşlaması, hareketi başlatma güçlüğü, maske yüz, kısık ses
Rijidite: Kas tonusunda artış, dişli çark
İstirahat tremoru: 4-6 Hz
Postural instabilite: Postural reflekslerin bozulması, retro-lateropulsiyon –Görsel, serebellar, duysal, vestibüler nedenlere bağlı değil .
Parkinsonizm neden olur?
- Presinaptik dopamin sentezinde veya salınımında bozulmaya sekonder Striatum’da dopamin eksikliği.
- Postsinaptik dopamin reseptörlerinin blokajı Striatum’da veya dopamin reseptörleri ile ilgili hücrelerde hasar.
- Dünyada 3 milyondan fazla distoni hastası olduğu düşünülüyor.